Vijf BOA’s waren in dienst bij de gemeente Sittard. Ze hadden een WhatsAppgroep opgericht met de naam “Paniek”. In deze groep werd veel lief en leed gedeeld. Maar ook werd de WhatsAppgroep gebruikt om forse kritiek te leveren op collega’s, leidinggevenden en de gemeentesecretaris. Enkelen gebruikten de zakelijke telefoon voor de groep en anderen de privé telefoon. Mag een werknemer via WhatsApp schelden op de baas en hoe zit het met het recht op privacy?
Schelden via Whatsapp
De betreffende BOA’s ervoeren in hun werk de nodige frustratie en uitten dit in de WhatsAppgroep “Paniek”. Ik moet zeggen dat de woordenschat van de deelnemers indrukwekkend was. Zo werd de leidinggevende omschreven als “oetlul”. En de collega’s werden ondermeer uitgemaakt voor “vuile smerige honden”. Ook een voormalig leidinggevende moest het ontgelden: “kutjanus”. Andere leidinggevenden waren “piemels”, “kuttekoppen”. En zo ging het nog een tijdje door.
Kennelijk kon één van de deelnemers er niet langer meer tegen. Hij gaf de gehele “Paniek” gespreksgeschiedenis aan de werkgever. En de werkgever ontsloeg de deelnemers van de WhatsAppgroep op staande voet. De betrokken werknemers waren het echter niet eens met het ontslag op staande voet. Ze stapten naar de rechter.
Schelden op je baas en het recht op privacy
De rechtbank Limburg stelde onlangs vast dat de betreffende WhatsApp berichten onder artikel 8 Europees Verdrag van de Rechten van de Mens vallen. Dit artikel bepaalt dat ieder individu recht heeft op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Een recht op privacy dus.
Dit recht op privacy geldt volgens het Europese Hof voor de rechten van de mens ook op de werkvloer. Wat inhoudt dat de werkgever de privacy van de werknemer moet beschermen en hierop niet zomaar inbreuk mag maken door Whatsapp berichten van werknemers te lezen.
Als je scheldt op je baas via WhatsApp heb je dus recht op de bescherming van je privacy.
Wanneer mag de werkgever inbreuk maken op de privacy van de werknemer?
De rechtbank Limburg was van mening dat de werkgever alleen kennis mag nemen van de WhatsApp berichten in het geval van een dwingend maatschappelijke behoefte. Verder wees de rechtbank er ook op dat de inmenging in de privacy van de medewerkers noodzakelijk moet zijn voor het doel . En bovendien proportioneel moet zijn.
Volgens de rechtbank was het doel van de gemeente om te checken of de werknemers zich aan de integriteitscode van de gemeente hadden gehouden. Dat doel was op zich wel legitiem. Men mag immers van BOA’s wel verwachten dat ze zich op een fatsoenlijke manier uiten.
Maar de rechtbank vond ook dat de gemeente niet de hele gespreksgeschiedenis had hoeven inzien. De gemeente had hiervoor ook toestemming aan de werknemers kunnen vragen. Als de toestemming zou zijn gegeven dan was de schending van de privacy volgens de rechtbank kleiner geweest.
Privacy, toestemming werknemer en AVG
De Autoriteit Persoonsgegevens zou zijn tenen krommen als hij deze uitspraak zou lezen. Want volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) kan toestemming bijna nooit een rechtsgeldige grondslag zijn voor het inzien van persoonsgegevens van een werknemer.
De toestemming moet namelijk volgens de AVG “vrijelijk” gegeven worden. En vanwege de gezagsrelatie kan de toestemming van een werknemer richting de baas vrijwel nooit “vrijelijk” zijn. Er is immers sprake van een gezagsrelatie. De AVG kwam in deze zaak echter niet aan de orde. Maar het is wel belangrijk om te kijken of de AVG van toepassing is als je als werkgever of werknemer te maken krijgt met inzage van WhatsApp berichten.
Ontslag op staande voet geldig?
De rechtbank vernietigde het ontslag op staande voet. Waarom? De rechtbank was van mening dat de medewerkers verder een goede staat van dienst hadden. Dus was een waarschuwing waarschijnlijk voldoende geweest. En de zaak was breed uitgemeten in de Limburgse pers. Zodat de betrokken BOA’s niet gemakkelijk een andere baan in Limburg zullen kunnen vinden. Ook nam de rechtbank in aanmerking dat de berichten alleen verspreid werden binnen een kleine groep werknemers die vrienden waren.
Gelet op de gebezigde taal lijkt het me niet eenvoudig om de verhoudingen weer goed te krijgen. Ik ben bang dat hier de nodige mediation sessies aan gewijd zullen moeten worden.
Inzage in WhatsApp berichten: 3 tips voor werkgevers
De door de medewerkers gebruikte woorden waren niet mis. Ik heb ze niet geciteerd om jou als lezer te choqueren. Maar wel om duidelijk te maken dat het recht op privacy ook voor vunzige taal geldt. Wees je er dus als werkgever van bewust dat je werknemers recht hebben op de bescherming van hun privacy als ze via Whatsapp schelden op de baas.
Kun je dan als werkgever helemaal niets doen? Jawel, dat kan wel degelijk. Hieronder volgen drie tips.
- Zorg dat je je medewerkers goed informeert. Stel een duidelijke code op waarin je aangeeft wat wel en niet getolereerd wordt. Vermeld daarbij ook dat je steekproefsgewijs en bij vermoeden van overtreding controles uitvoert
- Bepaal een gerechtvaardigd doel. Stel van te voren vast welk doel je voor ogen hebt als je WhatsApp berichten checkt
- Let op de proportionaliteit. Check alleen wat nodig is om vast te stellen wat er is gebeurd. In het geval van de BOA’s in Sittard had de werkgever misschien kunnen beginnen met de medewerkers te vragen of het klopt dat de WhatsApp groep Paniek onfatsoenlijk taalgebruik hanteerde. Misschien hadden de medewerkers dit erkend. Dan was het niet nodig geweest de hele gespreksgeschiedenis door te lezen.
Een laatste tip bij ontslag op staande voet
En als laatste tip als je maatregelen zoals ontslag staande voet overweegt: sta er als werkgever bij stil dat ontslag op staande voet de zwaarste sanctie is die je kunt geven. Je moet dus goed kijken of ook minder ingrijpende sancties kunnen volstaan. Zoals een waarschuwing. Dit hangt af van onder meer de lengte van het dienstverband. En het overige functioneren van de werknemer.
De BOA’s in Sittard functioneerden verder prima. De whats groep Paniek was alleen maar voor een paar vrienden bestemd. De schade was dus beperkt. Een flinke waarschuwing was wellicht voldoende geweest.
Het is aan te raden rechtskundig advies in te winnen voor je tot ontslag op staande voet overgaat. Want zelfs medewerkers die via WhatsApp schelden op hun baas hebben recht op de bescherming van hun privacy. En een onterecht gegeven ontslag op staande voet komt je als werkgever vaak duur te staan.
Meer weten?
Door anderen gelezen:
Privacy en Amerika: EU-USA Data Privacy Framework
De Europese Commissie heeft op 10 juli jl. met onmiddellijke werking een…
H&M Duitsland: 35,3 miljoen Euro boete voor schending AVG
Het venijnige verschil tussen opschorten en stopzetten van loon
