Onlangs ontbond de rechtbank Overijssel de arbeidsovereenkomst met een ambtenaar die meer dan dertig jaar bij de Dienst Justitiële Inrichtingen had gewerkt. De ambtenaar had namelijk gelogen over zijn vakantiebestemming. Hij was naar een gebied met code oranje gegaan. Maar had de werkgever wijs gemaakt dat hij naar een code geel gebied had gereisd. Ontslag wegens liegen over de vakantiebestemming: kan dat?
Leugens over vakantiebestemming
De werknemer ging eind juli 2020 met vakantie. Na terugkeer van zijn vakantie vroeg de werkgever of hij met vakantie was geweest naar een reisgebied met code oranje. Hierop gaf de werknemer als antwoord dat hij naar Griekenland (toen code geel) was geweest. De werkgever vroeg de werknemer dit te onderbouwen. Hierop liet de werknemer een ticket van een retourvlucht Griekenland zien.
Maar de werknemer had zijn collega’s verteld dat hij met vakantie naar Turkije was geweest (code oranje). De werkgever kreeg hier lucht van en startte een nader onderzoek. Vervolgens erkende de werknemer dat hij naar Turkije was gereisd. Ook gaf hij toe dat het vliegticket vervalst was.
Bij de werkgever gold een gedragscode waarin stond dat de werknemer geen onjuiste informatie mag verstrekken. Ook had de werkgever een coronaprotocol opgesteld. Volgens dit protocol had de werknemer geen recht op loon over de periode dat hij in quarantaine moest nadat hij op vakantie was geweest naar een gebied met code oranje.
De werknemer gaf aan dat hij had gelogen omdat hij bang was zijn aanspraak op loon te verliezen tijdens de quarantaine.
Naar de rechtbank wegens liegen over de vakantiebestemming
De werkgever wilde niet meer verder met de werknemer. Ook al had de werknemer een goede staat van dienst. De rechtbank ontbond de arbeidsovereenkomst. Hij was van mening dat de werknemer zich schuldig had gemaakt aan ernstig plichtsverzuim. Een goede staat van dienst en financiële zorgen waren volgens de rechtbank geen redenen om tegen de werkgever te liegen. En documenten te vervalsen.
De rechtbank nam bij de ontbinding van de arbeidsovereenkomst geen opzegtermijn in acht. Ook kende hij niet de wettelijke transitievergoeding toe. Want de werknemer had ernstig verwijtbaar gehandeld.
Mag de werkgever vragen naar de vakantiebestemming?
Vanuit maatschappelijk oogpunt is de uitspraak van de rechtbank toe te juichen. De werkgever heeft immers op grond van de wet een zorgplicht. Dus moet hij maatregelen kunnen nemen om de kans op corona besmetting te minimaliseren.
Maar hoe zit het met de privacy als de werkgever naar de vakantiebestemming vraagt? En hoe zit het met de AVG? Merkwaardig genoeg lijken deze vragen in de uitspraak niet aan de orde te zijn geweest. Toch zijn dit belangrijke items.
Vakantiebestemming en privacy
Algemeen wordt aangenomen dat de vakantiebestemming van een werknemer valt onder de privacy van een werknemer. Deze privacy wordt beschermd door artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Ik adviseer dat werkgevers op grond van hun zorgplicht het recht hebben werknemers te af te raden naar vakantiebestemmingen met code oranje te gaan. En in een corona protocol mogen opnemen dat er geen recht op loon is als de werknemer met vakantie is gegaan naar een code oranje gebied en in quarantaine moet. Mits hij niet vanuit huis kan werken. Dit is ook het standpunt van de overheid.
Dat betekent m.i. dat een werkgever bij twijfels mag vragen of de werknemer met vakantie naar een code oranje gebied is geweest. En de werknemer deze vraag dus in principe eerlijk moet beantwoorden. Mijn advies is wel om in ieder geval alleen naar de kleurcode van de vakantiebestemming te vragen. Niet naar het land zelf. Dan is de inbreuk op de privacy namelijk kleiner.
Ik adviseer dit om praktische redenen. De werkgever kan namelijk zijn wettelijke zorgplicht niet nakomen als hij geen bevoegdheid heeft vragen te stellen. Het lijkt dan een beetje op roeien zonder riemen.
Rechtvaardigt de corona crisis een inbreuk op de privacy?
Maar er is een risico is dat de rechter in een procedure tot een ander oordeel komt. De werkgever mag namelijk alleen een inbreuk op deze privacy maken als aan behoorlijk strenge criteria wordt voldaan. De vraag is of dit hier het geval is. De overheid laat zich over deze vraag niet uit.
Wat als het het stellen van de vraag naar kleurcode of land van vakantiebestemming een ongeoorloofde vraag is? Dan hoeft de werknemer de vraag niet te beantwoorden. Volgens velen mag de werknemer dan zelfs liegen over zijn vakantiebestemming. Dan was de ambtenaar in deze uitspraak dus mogelijk gewoon in dienst gebleven. Want ontslag wegens liegen over de vakantiebestemming mag volgens deze opvatting niet.
Vakantiebestemming en de AVG
In de uitspraak kwam ook niet aan de orde of het vragen naar de kleurcode van de vakantiebestemming in strijd is met de AVG. Diverse schrijvers stellen zich op het standpunt dat deze vraag neerkomt op vragen die verband houden met de etnische afkomst of de gezondheid van een werknemer.
De werkgever mag volgens de AVG geen persoonsgegevens verwerken over etnische afkomst of gezondheid. Tenzij hiervoor een wettelijke basis bestaat. Deze wettelijke basis ontbreekt in het geval van het vragen naar de vakantiebestemming.
Naar mijn mening is het vragen naar de vakantiebestemming echter niet in strijd met de AVG. Zolang de vraag of het antwoord op de vraag niet wordt geregistreerd.
De AVG geeft de wetgever trouwens de mogelijkheid wettelijke maatregelen te treffen voor de volksgezondheid. De Nederlandse wetgever heeft van deze mogelijkheid helaas geen gebruik gemaakt. En de Autoriteit Persoonsgegevens laat zich er niet over uit.
Er bestaat dus helaas nog veel onduidelijkheid over de vraag of ontslag wegens liegen over de vakantiebestemming wel kan.
Corona protocol
Iedere werkgever doet er in ieder geval goed aan een corona protocol op te stellen. Hierin kan de werkgever opnemen wat de rechten en verplichtingen zijn wat betreft vakantiebestemmingen, loon tijdens quarantaine etc.
Meer weten?
Door anderen gelezen:
Privacy en Amerika: EU-USA Data Privacy Framework
De Europese Commissie heeft op 10 juli jl. met onmiddellijke werking een…
H&M Duitsland: 35,3 miljoen Euro boete voor schending AVG
Het venijnige verschil tussen opschorten en stopzetten van loon
